Greenwash je imago niet langer: De CSRD komt eraan!
"100% plantaardig!", "CO2-neutraal geproduceerd", "Gecertificeerd voor duurzaamheid"... Klinkt goed, toch? Maar let op: wat bedrijven op hun verpakkingen en in hun marketinguitingen claimen, is niet altijd wat het lijkt. Greenwashing, oftewel het misleidend presenteren van producten of diensten als duurzaam, is helaas een wijdverspreid probleem.
De Europese Unie heeft echter een krachtig wapen in de strijd tegen greenwashing: de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze richtlijn, die in 2024 van kracht wordt, verplicht grote bedrijven om uitgebreid te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties. Dit maakt het voor consumenten en investeerders makkelijker om de claims van bedrijven te controleren en greenwashing te herkennen.
Greenwashing: je duurzamer voordoen dan je bent
Greenwashing is wanneer een bedrijf of organisatie zich groener voordoet dan het in werkelijkheid is. Greenwashing kan verschillende vormen aannemen. Zo kan een bedrijf vage of misleidende termen gebruiken, zoals "milieuvriendelijk" of "duurzaam". Of kan zij onbelangrijke details benadrukken, terwijl de echte impact op het milieu onduidelijk blijft. Of kan zij selectief rapporteren over duurzaamheidsprestaties, en de negatieve aspecten negeren. Of keurmerken of certificaten gebruiken die niet betrouwbaar zijn.
De gevolgen van greenwashing zijn groot. Consumenten worden misleid en kopen producten die niet zo duurzaam zijn als ze denken. Bedrijven die zich wel echt inzetten voor duurzaamheid, worden benadeeld door de concurrentie die vals speelt. En uiteindelijk heeft greenwashing een negatieve impact op het milieu, omdat het de transitie naar een duurzamere samenleving vertraagt.
Toenemende aantal duurzaamheidsclaims leiden tot kosten en reputatieschade
Krijgt Nederland te maken met een “Amerikaanse” claimcultuur? In de Verenigde Staten kent men een “harde” claimcultuur waarbij het soms gaat om bedragen boven de 100 miljoen dollar. Zo ver is het in Nederland gelukkig nog niet.
· Als ervaren risicomanager zie ik het aantal claims van activistische organisaties zoals Extinction Rebellion (XR) en Milieudefensie echter wel toenemen waarbij de toon verhardt. In de rechtszaak tegen Shell beticht XR de oliegigant van greenwashing. Shell beweert te investeren in duurzame energie, terwijl ze hun CO2-uitstoot niet significant verminderen aldus XR. De uitspraak van de rechter kan een precedent scheppen voor andere greenwashing-gerelateerde zaken.
· Milieudefensie klaagt ING aan vanwege ontoereikend klimaatbeleid. De bank investeert volgens de milieuorganisatie te veel in vervuilende bedrijven en draagt zo bij aan de klimaatcrisis. ING stelt dat ze stappen onderneemt om hun CO2-voetafdruk te verkleinen, maar Milieudefensie eist concrete doelstellingen en transparantere rapportage.
Ook als consument kan je, in het kader van de Wet afwikkeling massaschade collectieve actie (WAMCA), sinds 1 januari 2020 een massaclaim indienen tegen een bedrijf die zich niet aan de regels houdt. Wel of niet gefaciliteerd door commerciële (Amerikaanse?) bedrijven die een financieel belang hebben bij het indienen van massaclaims. WAMCA maakt Nederland op dit moment heel interessant voor commerciële claimclubs en hun financiers. Er kan zonder meer gesproken worden over een aanzuigende werking. Voor bedrijven en organisaties betekent dit een toenemende kans op boetes, financiële claims en reputatieschade.
CSRD als gamechanger in de strijd tegen greenwashing
De CSRD is een gamechanger in de strijd tegen greenwashing. De richtlijn verplicht alle grote ondernemingen in de EU om jaarlijks te rapporteren over hun:
· Milieueffecten, inclusief CO2-uitstoot, waterverbruik en afvalstromen.
· Sociale impact, zoals arbeidsomstandigheden, mensenrechten en diversiteit.
· Bestuurlijke aspecten, zoals de rol van de Raad van Bestuur inzake duurzaamheid.
Deze rapportages moeten worden opgesteld volgens een gestandaardiseerd formaat, waardoor ze eenvoudig te vergelijken zijn. Bovendien worden ze gecontroleerd door een onafhankelijke auditor. Dit zorgt voor een transparantere en betrouwbaardere manier van duurzaamheidsverslaglegging.
De CSRD maakt het voor bedrijven veel lastiger om te greenwashen. De verplichte, gestandaardiseerde rapportage maakt het voor consumenten en investeerders eenvoudiger om de claims van bedrijven te controleren. Bedrijven die zich niet aan de regels houden, riskeren boetes. De CSRD is dan ook een krachtig instrument om greenwashing te bestrijden en de transitie naar een duurzamere economie te bevorderen.
Ach, het valt wel mee die CSRD!
De CSRD, de nieuwe Europese richtlijn voor duurzaamheidsverslaglegging, is in aantocht. Toch lijken veel bedrijven nog niet wakker te zijn. Zo concludeerde ABN Amro in een recent rapport dat een groot deel van de onderzochte bedrijven nog niet op de hoogte is van de CSRD en de impact ervan onderschat. "Ach, het valt wel mee," zo lijkt de teneur.
Maar is die instelling terecht? De CSRD is wellicht complex, maar de potentiële impact is groot. De richtlijn verplicht bedrijven om uitgebreid te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties, waardoor greenwashing moeilijker wordt en consumenten en investeerders beter geïnformeerde keuzes kunnen maken. Dit kan leiden tot een verschuiving van kapitaal naar duurzamere bedrijven en een versnelling van de transitie naar een duurzamere economie. De CSRD is dus geen papieren tijger, maar een krachtig instrument om de vaart erin te houden. Bedrijven die de CSRD negeren, lopen het risico op reputatieschade, boetes en missen de boot in de transitie naar een duurzamere toekomst. De tijd om te acteren is nu!
Uitdagingen en tips voor bedrijven om CSRD succesvol te implementeren
De implementatie van de CSRD brengt uitdagingen met zich mee. Bedrijven zullen hun datastromen op orde moeten brengen en investeren in duurzame processen en producten. Bovendien is er een cultuurverandering nodig, waarbij duurzaamheid een topprioriteit wordt binnen de organisatie.
Tips voor bedrijven om te voldoen aan de CSRD en greenwashing te voorkomen:
- Begin op tijd met de voorbereiding op de implementatie van de CSRD.
- Stel een duidelijk plan op voor duurzaamheidsverslaglegging.
- Investeer in duurzame processen en producten.
- Betrek alle stakeholders (in de keten) bij de duurzaamheidsstrategie.
- Maak duurzaamheid een topprioriteit binnen de organisatie.
Conclusie
De CSRD is een krachtig wapen in de strijd tegen greenwashing. De richtlijn zorgt voor meer transparantie en betrouwbaarheid in de duurzaamheidsverslaglegging van bedrijven. Dit maakt het voor consumenten en investeerders makkelijker om de juiste keuzes te maken. Bedrijven die zich niet aanpassen, zullen het nakijken hebben. De toekomst is aan bedrijven die écht werk maken van duurzaamheid. Bekijk de implementatie van de CSRD daarom niet alleen als een verplicht nummer, maar benut de kansen er van om de concurrentiepositie te versterken.
Over de auteur
Martin de Bruin heeft 17 jaar ervaring als interim risicomanager en beschikt over een ISO31000 certificering waarmee hij bedrijven en organisaties helpt om een nieuw risicomanagement framework in te richten of een bestaand risicomanagement framework te optimaliseren. Martin is als verandermanager verder gespecialiseerd in de implementatie van Europese richtlijnen. Voor de implementatie van CSRD is Martin als Impactmaker aangesloten bij het CSRD Collectief, een samenwerkingsverband van zelfstandig professionals die organisaties helpen bij de implementatie van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).
Wilt u weten hoe Martin u kan helpen om te voldoen aan de CSRD-wetgeving in het algemeen en (ESG) risicobeheer in het bijzonder? Of wilt u een lezing door hem laten verzorgen over trends en risico’s in de financiële sector? Neem dan contact met hem op voor een vrijblijvend adviesgesprek via het contactformulier op de website www.creditrisk.nl. In dit gesprek kunt u samen met Martin uw specifieke situatie bespreken en een plan van aanpak opstellen voor het implementeren van een effectief risicomanagement framework of implementatie van CSRD.
